Disgrafi, yazmayı etkileyen bir öğrenme güçlüğüdür. İlkokul çağındaki çocukların yaklaşık %20’sinde yazma sorunları gözlemlenmektedir [1]. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda, okuma ve yazma becerileri aynı oranda ve aynı zamanda gelişmediğinden disgrafinin ayırt edilmesi oldukça güçtür. Fakat buna rağmen yazı yazma öğrenildiği andan itibaren disgrafiyi işaret eden belirtiler tespit edilebilir hale gelmektedir.
Disgrafide beynin sol yarım küresi, sağ yarım küreye oranla daha aktiftir. Sağ yarım küre nispeten daha zayıf olduğu için yaratıcılık daha azdır. Yaratıcı yazınsal beceriler, betimlemeli yazı yazma gibi konular disgrafiler için oldukça zordur. Görsel sistem genellikle zayıftır ve işlem hızları yine genellikle yavaştır. Fakat bunun yanında sol küredeki aktiflik sebebi ile genellikle neden sonuç ilişkileri ve satranç gibi alanlarda disgrafisi olan bireyler oldukça başarılı olabilmektedir. Ünlü İngiliz yazar Agatha Christie bu noktada güzel bir örnektir [2]. Bilişsel müdahale eğitimlerinde genellikle bu hususlar dikkate alarak planlama yapılır.
1. Harflerdeki problemler
Harfler, çizgiler ve eğriler birleştirilerek oluşturulur fakat disgrafisi olan bireyler için bunu kavramak oldukça zordur. Bir harfi çizebilmek için gerekli olan kalem hareketlerini ve vuruşlarını yapmakta oldukça zorlanırlar.
Disgrafisi olan bireyler, harflerin boyutları ve harfler arası boşluklar konusunda da oldukça sıkıntı yaşarlar. Küçük olmaları ve daha çok kavis içermeleri sebebi ile özellikle küçük harfler oldukça zorlayıcıdır.
Metinde terse çevrilmiş harfler, tüm cümlenin büyük harflerle yazılması, okunamaz derece kötü el yazısı, disgrafi belirtileri arasındadır.
2. Yazı yazmaktan şikayet etme
Disgrafisi olan bireyler yazı yazmaktan oldukça şikayetçidir.Yazı yazarken el ve bileklerini normal olmayan pozisyonlarda tutabilirler ve bu durum fiziksel olarak da yıpratıcı olabilir. Bu durum zaten sıkıntılı olan yazı yazma yetilerini daha da zora sokar ve oldukça dikkat dağıtıcıdır.
3. Yazıdaki boşluklarda zorlanma
Disgrafisi olan bireyler, harfler, kelimeler, cümleler ve paragraflar arasındaki boşlukları ayarlarken oldukça sıkıntı çekerler. Yine benzer bir şekilde matematik problemlerindeki sayıların ve denklemleri aralıklarını da ayarlayamazlar. Yazı yazarken, sayfanın kenar boşluğuna taşırma ya da sayfa sonunu tutturamama da disgrafi belirtileri arasındadır.
4. İmla hataları
Yazı yazmak, disgrafisi olan bireyler için oldukça sıkıntılı ve zorlayıcı bir süreçtir. Dolayısı ile yazı yazarken bilişsel olarak zorlanan bireyler imla hatası yapmaya daha açık hale gelir. Dilbilgisi yönünden doğru cümleler kurmak, disgrafisi olan bireyler için oldukça zordur. Noktalama işaretlerinde sıklıkla hata yapma ya da nokta ile birbirinden ayrılmamış; yani yanlışlıkla bir cümle gibi yazılmış müteakip cümleler, disgrafi belirtileri arasında sayılmaktadır.
5. Ödevden kaçma
Yazı yazma, birçok okul etkinliği için gereklidir ve sınavlar, projeler, ödevler için gerekli olan temel bir beceridir. Disgrafisi olan bireyler, yazı yazmada sıkıntı yaşadıklarını bildikleri için sınıf etkinliklerinden ve ödevlerden kaçınırlar. Bu kaçınma, yeri geldiğinde projelere ve sınıf etkinliklerini katılımı reddetmeye kadar gidebilir.
6. Özgüven kaybı
Diskalkuli ve disleksi gibi diğer öğrenme güçlüklerinde olduğu gibi disgrafide de özgün kaybı gözlemlenebilir. Yazma yetisinden ve kötü el yazısından utanan bireyler, grup içinde veya ikili çalışma konusunda isteksiz olabilirler. Tanı konulmadığı takdirde özellikle çocuklar kendileri hakkında olumsuz düşüncelere kapılırlar [3]. Bu sebeple öğrenme farklılıklarının doğası konusunda bireyleri eğitmek ve bu sıkıntıları aşmak için ihtiyaç duydukları yöntemlere erişimlerini sağlamak oldukça önemlidir.
[1] S. Rosenblum, P. Weiss, S. Parush. Handwriting evaluation for developmental dysgraphia: process versus product. Reading and Writing, 2004
[2] L. S. Siegel. Agatha Christie’s learning disability. Canadian Psychology, 1988
[3] B. Engel-Yeger, L. Naauker-Yanuv, S. Rosenblum. Handwriting performance, self-reports, and perceived self-efficacy among children with dysgraphia. The American Journal of Occupational Therapy, 2009
